Podlaska mozaika kultur - na tatarskim szlaku

Atrakcje Podlasia to nie tylko Białowieski Park Narodowy czy piękny Kanał Augustowski – to także kulturalne dziedzictwo, które tworzyli mieszkańcy tego regionu tacy jak Tatarzy. Wyjazd na Podlasie to szansa, by lepiej poznać ich życie w Polsce. Co więc koniecznie trzeba uwzględnić podczas planowania wycieczki po podlaskiej mozaice kultur?

Lokalna egzotyka

Podlasie stało się regionem, który można uznać za wyjątkowo egzotyczny. Wystarczy bowiem udać się do miejscowości leżących tuż przy granicy z Białorusią, by zobaczyć, jak otwiera się przed nami zupełnie nowy, nieznany świat. Gdy ujrzycie wieże minaretów i muzułmańskie półksiężyce, to będzie znak, że dotarliście na ziemie od setek lat należących do tatarskich osadników. Najsłynniejszą miejscowością zamieszkiwaną przez Tatarów są Kruszyniany, a poza tym także niedalekie Bohoniki.

Skąd w ogóle wzięli się na Podlasiu? Pierwsze informacje o osiedlaniu się Tatarów w tej części kraju pochodzą jeszcze z XIV wieku. Przybywali tu bowiem na zaproszenie litewskiego księcia Witolda. Jednak w Kruszynianach potomkowie Złotej Ordy pojawili się dopiero w XVII wieku. Wieś oraz okoliczne osady nadał im król Jan III Sobieski. Dzięki temu Podlasie stało się enklawą islamu, Tatarzy nie zrezygnowali bowiem ze swojej religii. Wybudowali meczety, zaczęli tworzyć mizary (cmentarze), rozwijali swoją kulturę…

Dzisiaj przed turystami uchyla się rąbek tajemnicy. Chociaż w Kruszynianach oraz niedalekich Bohonikach żyje tylko kilka tatarskich rodzin, to dawne tradycje są tu mocno kultywowane. Nie chodzi tylko o religię, ale również świeckie zwyczaje. Coraz większym zainteresowaniem cieszy święto pługa, tzw. Sabantuj, oraz Ramadan Bajram i Kurban Bajram przyciągające coraz większą liczbę turystów.

W wymienionych miejscowościach znajdziecie zabytkowe meczety i mizary. Świątynia w Kruszynianach powstała w XVIII wieku, natomiast mizar jest o sto lat starszy. Zobaczycie tu nagrobki z arabskimi inskrypcjami, a także z napisami po rosyjsku i polsku. Meczet i mizar znajduje się też w Bohonikach, a co najważniejsze miejsca te udostępnione są zwiedzającym. Można więc wejść, by obejrzeć piękne kobierce wyściełające podłogę i wiszące na ścianach a także by zobaczyć tradycyjne wyposażenie.

Tutaj też poznacie tatarskie smaki – jednym z odpowiednich miejsc jest Tatarska Jurta w Kruszynianach, gdzie podaje się między innymi pierekaczewnik, tradycyjne ciasto z mięsem i serem, oraz inne nieznane nam przysmaki.

Na tatarskim szlaku...

Podlascy Tatarzy nie zasiedlali tylko Kruszynian i Bohoników – ich ślady znajdziemy w wielu innych miejscowościach. Aby turyści mogli zobaczyć jak najwięcej miejsc stworzono dwie wersje szlaku tatraskiego – tzw. Mały Szlak Tatarski oraz Duży Szlak Tatarski. Mały liczy dziewiętnaście kilometrów i łączy wioski leżące w okolicy Kruszynian, czyli Józefowo, Królowe Stojło oraz Waliły Stacja. Duży natomiast ma pięćdziesiąt cztery kilometry, a na trasie leży Sokółka, Bohoniki, Malawicze Górne, Krynki, Kruszyniany, Supraśl a także Białystok.

Szlak jest niezwykle atrakcyjny przyrodniczo – wytyczono go pośród malowniczych Wzgórz Sokólskich, biegnie też przez część Puszczy Knyszyńskiej. Podczas wędrówki szlakiem warto znaleźć czas chociaż na krótki spacer pośród tutejszych lasów. Miejsce jest przepiękne, a widoki zapierają dech w piersiach.

Wróćmy jednak na właściwą trasę – jej twórcy polecają rozpocząć ją w Sokółce wizytą w Muzeum Ziemi Sokólskiej, gdzie zgromadzono eksponaty związane z Tatarami. Ciekawymi miejscami na szlaku są oczywiście Bohoniki i Kruszyniany, a oprócz nich także Supraśl z Muzeum Ikon. Szlak kończy się w Białymstoku, gdzie orientalne pamiątki związane z podlaskimi Tatarami przechowywane są w Muzeum Historycznym.

Źródło zdjęć:

Kruszyniany. fot. luck36 (Pixabay.com CC0)
Bohoniki. fot. Artur Nowacki (Flickr.com CC BY-SA 2.0)