Muzeum Śląskie

Muzeum Śląskie prowadzi badania:

    * archeologiczne
    * historyczne
    * etnograficzne
    * oraz z dziedziny historii sztuki, związane głównie z regionem.

POSZCZEGÓLNE CZĘŚCI MUZEUM 

Galeria Malarstwa Polskiego

Galeria Malarstwa Polskiego to stała galeria obrazów Muzeum Śląskiego eksponowana w Katowicach. Galeria Malarstwa Polskiego pochodzi ze zbiorów przedwojennego Muzeum Śląskiego w Katowicach. Jest to wspaniała kolekcja malarstwa polskiego obejmująca obrazy z lat 1800-1939, zajmująca jedno z czołowych miejsc w kraju, prezentuje bowiem najwybitniejszych polskich malarzy tego okresu, jak również najważniejsze zjawiska i kierunki w sztuce polskiej, poczynając od realizmu poprzez romantyzm, impresjonizm, symbolizm, secesję aż do malarstwa okresu międzywojennego.

Większość obrazów eksponowanych w Galerii zaliczyć można do najwybitniejszych osiągnięć w historii sztuki polskiej. Wymienić tu można takie dzieła jak: Błękitny chłopiec i Amazonka Piotra Michałowskiego, portrety Henryka Rodakowskiego i Jana Matejki, obrazy Józefa Chełmońskiego, malarstwo braci Gierymskich, a szczególnie słynną Pomarańczarkę Aleksandra Gierymskiego, Sulamitkę Maurycego Gottlieba, Lato Aleksandra Kotsisa, obrazy przedstawicieli Młodej Polski - Stanisława Wyspiańskiego i Józefa Mehoffera, polskich impresjonistów - Józefa Pankiewicza, Władysława Podkowińskiego, Leona Wyczółkowskiego i piękny zbiór pejzaży Jana Stanisławskiego, wreszcie portrety wybitnej polskiej malarki Olgi Boznańskiej, a także obrazy malarzy tworzących w okresie międzywojennym, takich jak Tadeusz Makowski, Roman Kramsztyk czy Stanisław Ignacy Witkiewicz.

Biblioteka Naukowa Muzeum Śląskiego

Biblioteka Naukowa Muzeum Śląskiego posiada bogaty wybór tytułów prasy regionalnej i samorządowej, publikacje muzeów krajowych i zagranicznych (katalogi wystaw, informatory, wydawnictwa naukowe). Dysponuje również księgozbiorem obejmującym pozycje z etnografii, archeologii, historii i sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem prac tematycznie związanych z kulturą i historią regionu Śląsko-Dąbrowskiego (Silesiana). Prowadzi bieżącą wymianę czasopism z 130 instytucjami w Polsce i 70 za granicą.

Biblioteka Naukowa MŚ obok wielu dzieł encyklopedycznych z wielu dziedzin nauki, posiada księgozbiór po znanym górnośląskim archeologu prof. drze hab. Jerzym Szydłowskim. Jest jedną z kilku bibliotek na Górnym Śląsku (obok czołowej placówki - Biblioteki Śląskiej), w której można skorzystać na miejscu z wielu naukowych wydawnictw zwartych i ciągłych o tematyce śląskiej (silesiaca). Aktualnie Biblioteka w ramach ogólnej digitalizacji muzealiów, tworzy komputerowy katalog zbioru książek i czasopism, liczącego 21.000 tytułów.

Dział Archeologii Muzeum Śląskiego

Dział Archeologii Muzeum Śląskiego - działalność naukowo-badawcza. Pracownicy Działu od początku jego powstania (1985 r.) zajęli się rozpoznaniem problematyki starożytnej i wczesnodziejowej przeszłości Górnego Śląska (postrzeganego w granicach historycznych, nie zaś administracyjnych), po okres nowożytny włącznie. W centrum zainteresowań znalazły się w szczególności badania dorzecza Górnej Odry czasów młodszej epoki kamienia (ok. poł. VI-III/II tys. p.n.e.), epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (ok. II-poł. I tys. p.n.e.), początków naszej ery (III-IV w.) i wczesnego średniowiecza (VII-X w.).

Służyły temu liczne prace terenowe, w tym. m.in. wykopaliskowe, prowadzone – przykładowo – w Pietraszynie koło Raciborza (osada z młodszej epoki kamienia i epoki brązu), Orzechu k. Bytomia (cmentarzysko z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza), Będzinie-Żychcicach (osada z okresu wpływów rzymskich), Kamieńcu k. Bytomia (osada z epoki brązu; grodzisko wczesnośredniowieczne), Łanach Małych k. Gliwic (osada z epoki brązu kultury łużyckiej; osada kultury przeworskiej z III-IV w.) i Wojkowicach Kościelnych k. Siewierza (osada kultury przeworskiej z III-IV w.). Efektem realizowanych badań jest zgromadzona kolekcja ponad 30 tys. zabytków, a także bogate materiały dokumentacyjne.

Pracownicy Działu kilkakrotnie uczestniczyli w pracach archeologicznych poza granicami kraju (Czechy – Chotěbuz, grodzisko wczesnośredniowieczne; Egipt – Tell el Farcha, kompleks osadniczy z okresu przed- i wczesnodynastycznego; Francja – Lyon, osada z przełomu młodszej epoki kamienia i epoki brązu; Rosja – Katyń, doły śmierci i bratnie mogiły oficerów polskich, zamordowanych w 1940 r.). W latach 1996-1998 Dział był jednym z koordynatorów szeroko zakrojonych, ratowniczych badań archeologicznych, związanych z planowaną budową autostrady A4 (wschód-zachód) w ówczesnym woj. katowickim (śląskim), zaś od roku 2000 do dzisiaj – łączących się z górnośląskim odcinkiem przyszłej autostrady A1 (północ-południe).

W ostatnim okresie szczególnie intensywnie zajmowano się problematyką zmienności krajobrazu kulturowego dorzecza Górnej Odry, w kontekście osadnictwa człowieka na tle warunków środowiska geograficznego. Ich głównym celem jest badanie pra- i wczesnodziejowych struktur osadniczych w aspekcie związków istniejących pomiędzy człowiekiem i otaczającym go środowiskiem, jak też wpływu człowieka na jego zmiany. Rozpoznaniu wspomnianej problematyki służą prace analityczne, wykonywane w pracowniach Działu (Ostelogicznej - badania szczątków zwierzęcych oraz Paleobotanicznej - badania szczątków dawnej flory), realizowane we współpracy m.in. z pracownikami Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Ich wyniki są publikowane na łamach m.in. „Śląskich Prac Prehistorycznych” (wydawanych przez Muzeum Śląskie), specjalistycznych wydawnictw krajowych oraz zagranicznych, upowszechniane w trakcie wystąpień na konferencjach naukowych (w tym organizowanych przez Dział).