Ścieżka przyrodnicza Krutyń-Zgon

Przystanek 1 - Wieś Krutyń

Zaczynamy spacer przy siedzibie dyrekcji Mazurskiego Parku Krajobrazowego, którą jest zabytkowy drewniany budynek. Po sąsiedzku, "o płot dalej" w zabytkowej mazurskiej stodole znajduje się Muzeum Przyrodnicze. Kolekcja przyrodnicza Muzeum liczy ponad 200 eksponatów zwierząt. Zwierzęta te nie zostały jednak zabite! Trafiły do Muzeum jako ofiary potrącenia lub zderzenia się z samochodami poruszającymi się po drogach Parku.

Zmierzamy teraz w kierunku rzeki, a następnie idziemy do lasu.

Przystanek 2 - „Dąb Krutyński”

Zatrzymujemy sie pomniku przyroy - Dębie Krutyńskim, który rośnie przy drodze z Krutyni do jeziora Mokrego (w lesie przy szlabanie). Jest to drzewo o wysokości 25 metrów i obwodzie 530 cm. Jest co oglądać! Aż chciałoby się powiedzieć "Kawał drzewa!".

Dalej nasza ścieżka prowadzi do „plaży krutyńskiej” nad jeziorem Mokrym.

Przystanek 3 - Rezerwat „Zakręt”

Po przejściu około 300 m od szlabanu w lewo prowadzi droga do rezerwatu "Zakręt". Jest to rezerwat torfowiskowo-leśny. Można w nim zobaczyć 3 urocze leśne jeziorka i ich pływające wyspy. Fascynujący jest zachodzący w rezerwacie proces zarastania jezior śródleśnych i tworzenia się torfowisk z charakterystycznymi pływającymi wyspami.

Naprzeciwko drogi biegnącej do rezerwatu „Zakręt” rośnie "Zakochana Para". "Zakochana Para" jest pomnikiem przyrody. Bardzo nietypowym. Drzewa rosną w "miłosnym objęciu" - dąb romantycznie obejmuje konarami sosnę.

Przystanek 4 - Jezioro Mokre

Po dwóch kilometrach dochodzimy do jeziora Mokrego. Pięknie o tym jeziorze pisał Karol Małłek - działacz mazurski, pisarz, folklorysta i nauczyciel. Prowadził on działalność oświatową wśród Mazurów, działał w Związku Mazurów. Współpracował z "Gazetą Mazurską" oraz "Kalendarzem dla Mazurów". Publikował wiersze, artykuły, prace folklorystyczne i felietony. Jego najbardziej znane prace to: "Jutrznia mazurska na Gody", "Mazurski śpiewnik regionalny", książka "Jest dąb nad Mukrem" oraz "Dzienniki".

"Jezioro, rozciągnięte w dziesięciokilometrowy, a dość wąski pas, od północy i wschodu ogarnięte jest puszczą. Wschodni brzeg Mukru przyroda powycinała w fantazyjne mniejsze i większe zatoczki. Błękitną wodę z koronkarskim mistrzostwem haftuje odbita w niej ściana lasu. Tu i ówdzie rozrzucone są wyspy porosłe wszelką zielenią, od traw i sitowia do sosen i dębów" - "Jest dąb nad Mukrem" Karol Małłek

Od pomostu nasza droga skręca na południe - wzdłuż jeziora i lasów mieszanych.

Przystanek 5 - Rezerwat „Królewska Sosna”

Po przejściu trzech kilometrów od „plaży krutyńskiej” dochodzimy do rezerwatu „Królewska Sosna”. Znajduje się w nim pomnik przyrody o tej samej nazwie, co rezerwat. "Królewska Sosna" jest martwym drzewem mającym ponad 35 m wysokości. Sosna ta przeżyła ponad 300 lat, uschła w 1972 roku. Po przeciwnej stronie szlaku, w Rezerwacie Królewska Sosna, w kierunku jeziora rośnie Dąb nad Mukrem im. Karola Małłka. Dąb nad Mukrem opisał Karol Małłek takimi słowami "(...) olbrzym tysiącletni, mocno wparty w ziemię, szeroko rozrosły. Pamięta on całą historię tej ziemi i dzieje ludu mazurskiego. Gdyby przemówił kiedyś ludzkim głosem, ileż wspaniałych tajemnic mógłby zdradzić, ileż odkryłby piękna przeszłości, iluż ludziom przypomniałby to, o czym niektórzy z nich nie chcą pamiętać! Dąb tysiącletni szumi językiem puszczy i tylko ten, kto potrafi słuchać, rozumie jego dębową mowę."

Wracamy do głównej drogi, która wyprowadza nas z rezerwatu. Przy najbliższym skrzyżowaniu dróg leśnych skręcamy prawo i dochodzimy do szosy, biegnącej do wsi Zgon. Zgon jest to wieś turystyczna z wieloma pięknymi drewnianymi chałupami. Znajduje się tu także stanica wodna Polskiego Towarzystwa Turystyki Krajoznawczej (PTTK). Odstraszająca nazwa wsi wywodzi się od zaganiania, czyli zgonu bydła do wodopoju nad jeziorem Mokrym.

Przez wiele lat mieszkał i pracował w Zgonie pisarz Igor Newerly. Napisał tam m.in. "Wzgórze Błękitnego Snu" i "Zostało z uczty bogów".

W Zgonie mieszka kolejny frapujący artysta - Adam Szubski. W swoim domu założył on galerię ludzkich rzeźb, utrzymanych w klimacie koszmaru i maligny.