Szlak pieszy im. Karola Małłka

Wielka Knieja.

Jest to fascynujący szlak prowadzący przez Wielką Knieję, zwaną powszechnie po prostu Puszczą Piską. Jest to drugi co do wielkości kompleks leśny w Europie. W jego najbogatszej przyrodniczo części utworzono Mazurski Park Krajobrazowy. Niezwykłości Puszczy Piskiej to meandrująca rzeka Krutynia, tworząca spływ kajakowy; tajemnicze leśne jeziorka; otulone mgłą łąki; rzadkie gatunki roślin i zwierząt... Nic nie jest tu ułożone, uporządkowane, wymyślone. Czuć... pierwotną dzikość przyrody.

Wieś Krutyń to początek.

Szlak zaczynamy we wsi Krutyń (UWAGA - nie mylić z rzeką Krutynią, której wieś zawdzięcza swą nazwę). W zabytkowym drewnianym budynku mieści się siedziba dyrekcji Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Po sąsiedzku, "o płot dalej" w zabytkowej mazurskiej stodole znajduje się Muzeum Przyrodnicze. Kolekcja przyrodnicza Muzeum liczy ponad 200 eksponatów zwierząt. Zwierzęta te nie zostały jednak zabite! Trafiły do Muzeum jako ofiary potrącenia lub zderzenia się z samochodami poruszającymi się po drogach Parku.

Muzeum czynne jest od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-15.00, a w okresie letnim również w soboty i niedziele. Bilet to dobrowolna opłata na rzecz Mazurskiego Parku Krajobrazowego, warto więc wyrzucić wcześniej węża z kieszeni.

W Krutyni mieszkał i pracował Karol Małłek, działacz mazurski, pisarz, folklorysta i nauczyciel. Prowadził on działalność oświatową wśród Mazurów, działał w Związku Mazurów. Współpracował z "Gazetą Mazurską" oraz "Kalendarzem dla Mazurów". Publikował wiersze, artykuły, prace folklorystyczne i felietony. Jego najbardziej znane prace to: "Jutrznia mazurska na Gody", "Mazurski śpiewnik regionalny", książka "Jest dąb nad Mukrem" oraz "Dzienniki".

O Dębie Bartnym z wymarłymi pszczołami i zakochanych drzewach.

Po południowej stronie szlaku rozpościera się ścieżka prowadząca do rezerwatu Zakręt. Można w nim zobaczyć 3 urocze leśne jeziorka i ich pływające wyspy (odrywające się fragmenty kożucha torfowego). Fascynujący jest zachodzący w rezerwacie proces zarastania jezior śródleśnych i tworzenia się torfowisk z charakterystycznymi pływającymi wyspami.

Na szlaku znajduje się Dąb Bartny opuszczony przez pszczoły, które wymarzły w czasie ostrej zimy w 1979 r. oraz Zakochana Para - para drzew, gdzie dąb obejmuje konarami sosnę.

O Królewskiej Sośnie, która uschła i Dębie nad Mukrem

Na 3 kilometrze szlaku pieszego znajduje się jezioro Mokre, przez które wiedzie szlak kajakowy rzeką Krutynią. Zwróćmy uwagę na znaki kierujące do Królewskiej Sosny - martwego pomnika przyrody mającego 35 m wysokości. Sosna ta przeżyła ponad 300 lat, uschła w 1972 roku. Po przeciwnej stronie szlaku, w Rezerwacie Królewska Sosna, w kierunku jeziora rośnie Dąb nad Mukrem im. Karola Małłka. Dąb nad Mukrem pięknie opisał Karol Małłek "(...) olbrzym tysiącletni, mocno wparty w ziemię, szeroko rozrosły. Pamięta on całą historię tej ziemi i dzieje ludu mazurskiego. Gdyby przemówił kiedyś ludzkim głosem, ileż wspaniałych tajemnic mógłby zdradzić, ileż odkryłby piękna przeszłości, iluż ludziom przypomniałby to, o czym niektórzy z nich nie chcą pamiętać! Dąb tysiącletni szumi językiem puszczy i tylko ten, kto potrafi słuchać, rozumie jego dębową mowę."

Po atrakcjach przyrodniczych Rezerwatu Królewska Sosna szlak przekracza szosę Ruciane–Zgon, przebiega przez Karwicę Mazurską i na 20 km dociera do Leśniczówki Pranie.

O łące, która prała i znanym poecie

Leśniczówka Pranie jest ostatnim punktem na Szlaku pieszym im. Karola Małłka. Wzięła ona swą nazwę od łąki, która jak mawiali Mazurzy prała, czyli pokrywała się mgłą. W Leśniczówce znajduje się Muzeum poświęcone poecie Konstantemu Ildefonsowi Gałczyńskiemu. Po raz pierwszy przybył on do Prania w lipcu 1950 r. Przyjeżdżał z Warszawy przez kolejne trzy lata, jako gość ówczesnego leśniczego Stanisława Popowskiego. W 1952 r. wraz z żoną Natalią snuł plany zamieszkania na stałe w okolicy jeziora Nidzkiego, które zniweczyła nagła śmierć poety w grudniu 1953 r. W leśniczówce powstały ważne utwory poety, m.in.: Kronika Olsztyńska, Niobe, Wit Stwosz, Pieśni, Ezop świeżo malowany, Rozmowa liryczna, Spotkanie z matką, Księżyc, W leśniczówce.

W leśniczówce w lipcu i sierpniu odbywają się poranki poetyckie połączone z recytacją wierszy Gałczyńskiego w interpretacji wybitnych aktorów i prezentacją muzyki poważnej.