Śląski Szlak Architektury Drewnianej
Województwo śląskie oferuje turystom naprawdę wiele atrakcji oraz interesujących miejsc. Chociaż ten region Polski kojarzy się przede wszystkim z przemysłem i fabrykami oraz imponującymi średniowiecznymi warowaniami, możemy liczyć tu także na bardziej subtelne atrakcje. Jeżeli szukamy pomysłu na spokojne i interesujące wakacje, powinniśmy zdecydowanie postawić na zwiedzanie Szlaku Architektury Drewnianej! Poniżej przedstawiamy propozycje tras oraz najciekawsze zabytki, jakie tam na was czekają!
Na Śląsk pasjonatów przeszłości przyciągają piękne warownie Szlaku Orlich Gniazd. Wiele okolicznych miast nie pozostaje w tyle i kusi przyjezdnych wyjątkowym historycznym klimatem. Dodatkowo bez problemu znajdziemy tu kilka naprawdę nietypowych atrakcji (chociażby Muzeum Ognia w Żorach czy polską wieżę Eiffla w Gliwicach). Na miłośników przyrody czeka natomiast Beskid Śląski z pięknymi widokami oraz rekreacja nad licznymi jeziorami. Prawdziwym turystycznym smaczkiem jest także wyjątkowy Szlak Zabytków Techniki. Jeżeli jednak chcielibyśmy poznać województwo śląskie z nieco innej strony i zakochać się w jego urokliwym obliczu koniecznie powinniśmy wyruszyć na Szlak Architektury Drewnianej!
Czym jest Szlak Architektury Drewnianej województwa śląskiego?
Szlak Architektury Drewnianej jest projektem, który powstał z inicjatywy województwa małopolskiego we współpracy z województwem śląskim oraz podkarpackim. Jego głównym celem jest ochrona przed zapomnieniem oraz promocja najcenniejszych i najciekawszych zabytków drewnianych poszczególnych regionów. Szlak znajdujący się na terenie województwa śląskiego ma aż 1060 kilometrów długość, a w jego skład wchodzi około 90 różnych obiektów architektury drewnianej. Podążając trasą, będziemy mogli zobaczyć piękne kościoły, kaplice, dzwonnice, chałupy, karczmy, leśniczówki, pałacyk myśliwski, a także obiekty gospodarcze. Na szlaku będziemy mogli odwiedzić także dwa skanseny: Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie oraz Zagrodę Wsi Pszczyńskiej w Pszczynie. Wszystko to otoczone jest malowniczą przyrodą oraz małomiasteczkowym klimatem. Dzięki czemu podróż szlakiem będzie naprawdę interesującym przeżyciem. To ciekawa lekcja historii, szansa zobaczenie zjawiskowych konstrukcji oraz możliwość wyciszenia w spokojnych wsiach i miasteczkach.
Szlak Architektury Drewnianej woj. śląskiego – jak zacząć zwiedzenia?
Szlak Architektury Drewnianej jest naprawdę długi. Odwiedzenie wszystkich zabytków rozsianych po okolicy będzie sporym wyzwaniem. Jeżeli jednak chcemy się go podjąć, nic nie stoi nam na przeszkodzie. Wystarczy odpowiednio dużo czasu i dobry plan. By ułatwić nam odkrywanie zabytków regionu, szlak podzielony jest na mniejsze pętle. Największym odcinkiem jest Trasa Główna o długości 326 kilometrów. Biegnie ona przez całe województwo, a jej celem jest połączenie szlaku województwa małopolskiego z podobnym szlakiem w województwie opolskim. Pozostałe trasy to:
-
Pętla Częstochowska (180 km)
-
Pętla Gliwicka (160 km)
-
Pętla Rybnicka (130 km)
-
Pętla Pszczyńska (135 km)
-
Pętla Beskidzka (120 km)
Trasa Główna – co warto zobaczyć?
Decydując się na podróż trasą główną, będziemy musieli przygotować najwięcej wolnego czasu. Trasa o długości ponad 300 kilometrów oferuje liczne interesujące zabytki, a przy wielu z nich naprawdę warto zatrzymać się na dłużej i cieszyć oszałamiającym widokiem. Jeżeli pragniemy rozpocząć nasze zwiedzanie tym fragmentem Szlaku dobrze zatrzymać się w okolicy Częstochowy lub w Żywcu, a następnie wyruszyć w odpowiednim kierunku. Trasa na północy rozpoczyna się we wsi Gwoździany, gdzie będziemy mogli zobaczyć Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Świątynia ta wzniesiona została w 1576 roku w Kościelisku, skąd została przeniesiona w 1978 roku. Posiada on konstrukcję zrębową, postawiony jest na sztucznym wzniesieniu. Jego wnętrze w jest współczesne wykonane w drzewie modrzewiowym.
Dalej na trasie czeka na nas Lubliniec z Kościołem św. Anny pochodzącym z 1653 roku. We wnętrzu świątyni znajduje się XVII-wieczny obraz patronki kościoła oraz figury czterech ewangelistów. Zobaczymy tu także kilka przykładów sztuki barokowej, w tym XVII-wieczny obraz Zwiastowania. Kolejnymi ciekawymi punktami na trasie będą Kościół św. Jana Chrzciciela we wsi Brusiek (1593 rok), Kościół Wszystkich Świętych w wiosce Sieroty (1457 r.) oraz Kościół Świętej Trójcy w Rachowicach (1668 r.) wraz z Kościołem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w sąsiednich Sierakowicach. Trasa dalej zabierze nas do Gliwic, gdzie czekają Kościół św. Jerzego z 1665 roku oraz piękny Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wzniesiony w 1493 roku koło Olesna.
Trasa prowadzi następnie przez Zabrze (imponujący Kościół św. Jadwigi z 1929 roku) i prowadzi do Chorzowa. Tam zdecydowanie powinniśmy zatrzymać się na dłużej, gdyż w mieście swoją siedzibę ma Górnośląski Park Etnograficzny. Podczas zwiedzania skansenu będziemy mogli zobaczyć ponad 70 różnych obiektów prezentujących charakterystyczne elementy budownictwa regionalnego. W odpowiednio podzielonych sferach czekają na nas między innymi: zagroda bogatego chłopa, zagroda pasterska, robotniczy i młyńska. Znajdziemy tu także obiekty sakralne oraz użyteczności publicznej, a także kuźnie, młyn oraz garbarnie. We wnętrzach budynków znajdują się ekspozycje prezentujące przedmioty codziennego użytku. Uroku skansenowi dodaje także duża ilość zieleni.
Jakie jeszcze ciekawe miejsca warto odwiedzić po drodze?
Częstochowa, ul. o. A. Kordeckiego Częstochowa, ul. aleja Najświętszej Maryi Panny
Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej (Jasna Góra)
Fontanna Dziewczynka z gołębiami
Po krótkiej przerwie w chorzowskim skansenie możemy wyruszyć dalej. Na Trasie Głównej czekają na nas jeszcze między innymi Kościół św. Michała Archanioła z 1520 roku, będący najstarszą budowlą sakralną w Katowicach. We wnętrzu zobaczymy między innymi korpus XVII-wiecznej drewnianej ambony, późnogotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz kropielnice z początku XVI wieku. Kolejnym ciekawym punktem na trasie Szlaku jest Sanktuarium św. Walentego w Bieruniu (zwane przez mieszkańców “Walencikiem”) pochodzące z przełomu XVI i XVII wieku. Następnym przystankiem na naszej trasie będzie kolejny klimatyczny skansen. Tym razem na dłużej powinniśmy zatrzymać się w Pszczynie. W Zagrodzie Wsi Pszczyńskiej zobaczymy obiekty drewniane charakterystyczne dla regionu pszczyńskiego. Wśród najciekawszych zabytków warto wymienić Stodółkę z Kobielic pochodzącą z 1811 roku, wozownię z XIX wieku, chałupę mieszkalną z 1831 roku oraz XVIII-wieczny spichlerz.
Po wizycie w takich miejscowościach jak Ćwiklice Miedźna oraz Stara Wieś dotrzemy do Bielska-Białej. Tam czeka na nas jeden z ciekawszych obiektów na trasie. W Domu Tkacza mieści się obecnie oddział bielskiego Muzeum Historycznego, w którym zrekonstruowano wygląd XVIII-wiecznego domu i warsztatu sukienniczego. Na koniec naszej wyprawy tym fragmentem Śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej będziemy mogli odpocząć w zabytkowej karczmie w Jeleśni pochodzącej najprawdopodobniej z XVIII wieku. Obecnie w jej wnętrzu znajduje się restauracja i kawiarnia, a do wizyty zachęca napis “Cyś to chłopie osaloł, cy ty ni mos rozumu, karcma stoi u drogi, a ty idzies do domu”. Takiemu zaproszeniu trudno odmówić.
Udało się. W ten sposób przebyliśmy najważniejszy fragment Śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Jeżeli to nadal za mało i chcielibyście zobaczyć więcej, możecie wybrać się na jedną z krótszych pętli. Tam uda się wam znaleźć więcej ciekawych zabytków.
Śląski Szlak Architektury Drewnianej – Pętla Częstochowska
Planując dłuższy pobyt w Częstochowie, powinniśmy zdecydować na zwiedzenie fragmentu Śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Okoliczna Pętla Częstochowska będzie świetnym sposobem na urozmaicenie naszego urlopu.
Co ciekawego zobaczymy na trasie i gdzie rozpocząć zwiedzanie? Pętla Częstochowska ma długość około 180 kilometrów i swoim przebiegiem łączy zabytki znajdujące się w północnej części województwa. Chociaż obiekty leżące na tym odcinku Szlaku Architektury Drewnianej są nieco mnie okazałe, na trasie natrafimy na kilka wyjątkowych budowli. Z całą pewnością powinniśmy się zatrzymać w Truskolasach (24 kilometry od Częstochowy). W niewielkiej miejscowości zobaczymy Kościół św. Mikołaja pochodzący w 1737 roku. Jego wnętrze zdobi piękne późnobarokowe wyposażenie. Na szczególną uwagę zasługuje obraz znajdujący się w ołtarzu głównym. Przedstawia on Matkę Boską Trucholaską w srebrnej sukience. Uważany jest za cudowny. Kolejnym wartym uwagi obiektem na trasie jest Kościół cmentarny św. Walentego we wsi Woźniki. Został on wzniesiony w 1696 roku. W jego wnętrzu zobaczymy ołtarz św. Walentego z około 1901 roku oraz renesansową ambonę z interesującą dekoracją z papier- mâchè. Na przykościelnym cmentarzu będziemy mogli odnaleźć grób Józefa Lompy – znanego śląskiego poety i nauczyciela.
Decydując się na zwiedzanie okolicznego fragmentu Śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej, powinniśmy odwiedzić jeszcze jedno miejsce. Ciekawym zabytkiem znajdującym się na Pętli Częstochowskiej jest ruchoma szopka Jana Wewióra. Ręcznie rzeźbiona szopka jest jedną z najciekawszych atrakcji jurajskiego Olsztyna. Wykonana jest z lipowego drewna przez miejscowego twórcę Jana Wewóra. Składa się z ponad 800 figur, z czego około 300 jest ruchomych. Natomiast niemal każda z nich ma swojego Anioła Stróża. “Jurajskie Betlejemowo” możemy oglądać w zabytkowej kolorowej chacie w pobliżu rynku głównego.
Gdzie jeszcze warto zajrzeć w czasie podróży?
Śląski Szlak Architektury Drewnianej – Pętla Gliwicka
Kolejnym fragmentem Śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej jest Pętla Gliwicka. Liczy ona około 140 kilometrów, a w jej skład wchodzą przede wszystkim najstarsze zabytki sakralne województwa śląskiego. Co warto odwiedzić na tym fragmencie trasy? Przede wszystkim warto udać się z wizytą do wsi Księży Las (zaledwie 18 km od centrum Gliwic), gdzie zobaczymy urokliwy późnogotycki Kościół św. Michała Archanioła pochodzący z 1496 roku. We wnętrzu świątyni zobaczymy przede wszystkim barokowe wyposażenie. Na szczególną uwagę zasługuje ołtarz główny z wizerunkiem patrona. W ołtarzach bocznych umieszczone są natomiast obrazy Ukrzyżowania oraz św. Magdaleny i św. Jana Ewangelisty.
W spokojnym Bojszowie zobaczymy natomiast piękny Kościół cmentarny Wszystkich Świętych z 1506 roku. W jego wnętrzu przeważa wyposażenie barokowe. Znajduje się tu między innymi ołtarz główny z 1700 roku, ambonę z XVII wieku oraz ołtarze boczne z barkowymi obrazami. Warto odwiedzić także Kościół św. Mikołaja w Borowej Wsi, Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Mikołowie-Paniowach czy Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela i Matki Boskiej w Poniszowicach.
Na trasie Pętli Gliwickiej znajdziemy także inne interesujące obiekty. W Przyszowicach zobaczymy spichlerz plebański z 1829 roku, natomiast w Paczynie drewnianą dzwonnicę nieistniejącego już kościoła. Wyprawę gliwickim fragmentem Szlaku Architektury Drewnianej znacznie poszerzą ekspozycję etnograficzne znajdujące się w Gliwicach oraz Bytomiu.
Sprawdź komfortowe noclegi w okolicy:
Śląski Szlak Architektury Drewnianej – Pętla Rybnicka
Co ciekawego czeka nas w okolicach Rybnika? Samo miasto oferuje nam piękne zabytki oraz historyczny klimat. Jeżeli jednak ciekawi nas co jeszcze kryje się w pobliżu, powinniśmy wyruszyć na Pętle Rybnicką. Ten fragment Śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej ma około 110 kilometrów długość i łączy się z Pętla Gliwicką oraz Pętla Pszczyńską. Jeżeli mamy ochotę poznać bliżej tę część województwa śląskiego, możemy zatrzymać się w Rybniku, Jastrzębiu Zdroju lub urokliwych Żorach. Następnie możemy wybrać kierunek podróży i wyruszyć na trasę.
Jakie zabytki architektury drewnianej czekają na nas w okolicy? Pętla Rybnicka może i jest najskromniejsza, ale z całą pewnością znajdziemy tu kilka interesujących zakątków. Do najcenniejszych obiektów znajdujących się na trasie z całą pewnością możemy zaliczyć Kościół Wszystkich Świętych w Łaziskach. Piękna drewniana świątynia została wzniesiona w 1467 roku i jest jedną z najstarszych budowli drewnianych w Polsce. Zwana często “perłą sakralną ziemi wodzisławskiej”. Kościół przyciąga uwagę nie tylko swoim wiekiem, ale również charakterystycznym wyglądem. Wyjątkowa strzelistość świątyni nadaje jej gotyckie kształty. W wyposażeniu wnętrza dominuje wyposażenie barokowo-rokokowe. Na szczególną uwagę zasługuje dobrze zachowana polichromia pochodząca XVI wieku.
Kolejnym interesującym obiektem znajdującym się na rybnickim odcinku szlaku jest Kościół Bożego Ciała w Jankowicach Rybnickich. Został on wzniesiony w 1675 roku i jest jednym z dwóch drewnianych kościołów w województwie śląskim, wzniesionych na planie krzyża greckiego (krzyża równoramiennego). Budowla reprezentuje klasyczną konstrukcję zrębową, a jej dach pokryty jest gontem. Wewnątrz świątyni zobaczymy wyposażenie przede wszystkim neobarokowe, jednak znajdziemy tam również kilka zabytków pochodzących z XVIII wieku, jak np. obraz Wniebowstąpienia Pańskiego oraz barokową chrzcielnicę. Piękne i imponujące drewniane kościoły będziemy mogli zobaczyć także we wsi Wilcza oraz Palowice, dwa ciekawe obiekty znajdują się także w Rybniku oraz Jastrzębiu Zdroju.
Śląski Szlak Architektury Drewnianej – Pętla Pszczyńska
Kolejny fragment Śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej to Pętla Pszczyńska. Dobrym punktem wypadowym na trasę może być Jastrzębie Zdrój lub Bielsko-Biała. Sam odcinek szlaku w tej okolicy liczy niewiele ponad 130 kilometrów. Łączy się on z Pętlą Rybnicką i posiada część wspólną z Pętla Beskidzką. Trasa pętli zabierze nas również nad Jezioro Goczałkowickie, które będzie świetnym miejscem na dłuższy postój. Tym bardziej że w jego okolicy znajduje się jeden z drewnianych zabytków. W Wiśle Małej będziemy mogli odwiedzić Kościół św. Jakuba Starszego Apostoła, który został wybudowany w latach 1775-82. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że we wnętrzu kościoła znajdziemy niemal kompletne wyposażenie. Znajdziemy tam przede wszystkim zabytki reprezentujące barok i rokoko, takie jak pochodzący z 1776 roku obraz patrona kościoła, chrzcielnicę z 1780 roku, XVIII-wieczny konfesjonał oraz ambonę z rzeźbą świętego Jakuba.
Najciekawszym obiektem znajdującym się na szlaku jest jednak przede wszystkim Zagroda Wsi Pszczyńskiej. Podczas spaceru po parku etnograficznym będziemy mogli zobaczyć kilka interesujących zabytków związanych z regionem. Wśród najciekawszych obiektów warto wymienić m.in.: spichlerz dworski z 1784 roku, stodołę ośmioboczną z XVIII wieku, XIX-wieczną kuźnie, chałupę z 1831 roku oraz młyn wodny. Pszczyński skansen jest jednym z najważniejszych obiektów kulturowych okolicy. Z pewnością jest także jednym z najbardziej klimatycznych.
Do najcenniejszych obiektów znajdujących się na trasie należy również Kościół św. Marcina w Ćwierklicach. Wzniesiony w 1466 roku jest jedną z najstarszych budowli sakralnych w regionie. We wnętrzu kościoła zobaczymy, piękny wystój pochodzący przede wszystkim z połowy XVIII wieku. Znajdziemy tu późnobarokowe ołtarze, rzeźby świętych oraz piękne malowidła. Cennym zabytkiem jest gotycki tryptyk z XV wieku. Zwiedzając kościół, warto zwrócić uwagę na kunsztownie wykonane drzwi boczne do kruchty, polichromię z końca XVII wieku oraz zabytkową chrzcielnicę.
Noclegi w okolicy:
Międzybrodzie Bialskie, ul. Medyków
Nad Wodospadem
Śląski Szlak Architektury Drewnianej – Pętla Beskidzka
Na koniec została nam Pętla Beskidzka. Ten fragment Szlaku Architektury Drewnianej liczy sobie około 120 kilometrów. Przymierzając się do jego pokonania, możemy zatrzymać się w Bielsku-Białej. Doskonałym pomysłem, będzie także zorganizowanie bazy wypadowej w pięknej Wiśle lub urokliwej Istebnej – w ich okolicach zagęszczenie zabytków na trasie jest największe.
Co warto zobaczyć w okolicy? Przede wszystkim pozostałości dawnej zabudowy gospodarczej i mieszkalnej. W Istebnej zobaczymy drewnianą chałupę góralską z końca XIX wieku, zwaną również Chata Kawuloka. W jej wnętrzu mieści się prywatne muzeum etnograficzne przedstawiające kompletne wyposażenie dawnej chaty góralskiej. Wśród eksponatów zobaczymy między innymi meble, sprzęty codziennego użytku, narzędzia rolnicze oraz ludowe instrumenty muzyczne. Ciekawostką jest znajdujący się tu piec kurlawy nieposiadający komina. W miejscowości będziemy mogli zobaczyć także Kaplicę wotywną NMP z 1922 roku oraz kościoły Świętego Krzyża, filialny św. Józefa i kościół Matki Bożej Fatimskiej.
Podczas wycieczki z całą pewnością powinniśmy odwiedzić Muzeum Regionalne Stara Zagroda w Ustroniu. Znajdujące się w nim prywatna ekspozycja przedstawia kulturę i życie codzienne dawnych mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Wśród wartych uwagi obiektów można wymienić także chałupę konstrukcji zrębowej z 1739 roku znajdujący się we wsi Milówka. W klimatycznym budynku mieści się obecnie muzeum regionalne Stara Chałupa. Interesującym punktem zwiedzania okolicy będzie także wizyta w drewnianych kościołach w Juszczynie oraz Sobolówce.
Co jeszcze ciekawego znajdziemy w okolicy?
Komentarze
