Pałac Napoleona i pani Walewskiej

Dohnowie i Finckensteinowie - właściciele Kamieńca

Ród Dohnów był zamożnym i wielce skoligaconym w całej Europie. Za zasługi w walce z Rzeczpospolitą Polską po stronie Krzyżaków otrzymał nadania ziemskie: Wilczęta, Karwiny, Słobity. Na przestrzeni wieków ród powiększył swoje posiadania o majętności w Bielicy, Gładyszach, Kamieńcu, Ławkach, Markowie, Kątach i Sasinach, a także w Morągu i Prakwicach.

W posiadaniu Dohnów były 2 z 4 pałaców klasy królewskiej (tzn. że monarchowie mogli zatrzymywać się w nim w trakcie podróży): Słobity (Schlobitten) oraz Kamieniec (Finckenstein). Oprócz nich do „królewskich pałaców” zaliczano także: Friedrichstein nad Pregołą (20 km na wschód od Królewca, dzisiaj Kamienka w obwodzie kaliningradzkim) i Drogosze (Dönhoffstädt w powiecie kętrzyńskim, gminie Barciany na Mazurach).

Z kolei Finckensteinowie to ród hrabiowski wywodzący swoje pochodzenie z Westfalii i Alemanii. Majątki Finckensteinów koncentrowały się w Prusach Górnych, w starostwach iławskim, ostródzkim i dąbrówieńskim. W II poł. XVII w. byli właścicielami m.in. Szymbarka i Iławy oraz rozlicznych dworów i dworków wiejskich.

Hewisdorf, Habersdorf, Finckenstein i w końcu Kamieniec

Początki wsi sięgają czasów krzyżackich. Pierwotna nazwa Kamieńca to Hewisdorf. Od 1321 wieś pojawia się pod nazwą Habersdorf. Od 1705 r. Kamieniec znajdował się w posiadaniu rodu Finckstein. W 1718 r. na mocy edyktu króla Prus Fryderyk Wilhelm I Habersdorf otrzymała nazwę Finckenstein (Finckensteinowie dostali od króla zgodę na budowę tam pałacu). Nazwa ta obowiązywała do 1945 r.

W latach 1782-1905 wieś należała do rodu Dohna-Schlobitten, który był skoligacony z Finckensteinami. Ostatnim właścicielem Kamieńca był Alfred zu Dohna.

Wschodniopruski Wersal

Pomysłodawcą budowy pałacu był Conrad von Finckenstein. Pałac wybudowano w stylu francuskiego baroku w 1720 r. Na teren posiadłości wjeżdżało się przez piękny pałacowy ogród. Wybudowano w nim grotę. Do dziś zachowały się fragmenty kanałów łączących ogród z pobliskim jeziorem - rezerwatem przyrody Gaudy. Za pałacem urządzono rozległy park. Całość otaczały lasy. Finckensteinowie założyli na jeziorze Gaudy hodowlę kilkuset łabędzi - tak niesamowity widok podziwiać mogli z okien pałacu.

Kiedy król Prus Fryderyk Wilhelm I wydał zgodę na budowę pałacu, zastrzegł sobie, aby znalazło się w nim skrzydło przeznaczone na rezydencję dla siebie i swej małżonki, potrzebne podczas ich monarszych podróży z Berlina przez Kwidzyn i Prabuty do Królewca. Tak się też stało. I piętro części głównej pałacu przeznaczone zostało dla pary królewskiej, była tam wielka sala paradna, z której wiodło przejście do skrzydła północnego z pokojem dla króla i przylegającymi do niego pokojami dla królewskiej świty. W skrzydle południowym znajdowały się pokoje królowej i jej dwórek oraz pomieszczenia mieszkalne właścicieli pałacu z pokojami dla służby na półpiętrach.

Ogromne wrażenie na gościach sprawiał pałac już od samego frontu. Całość dachu pałacu zdobiła frontowa attyka składająca się z czterech rzeźb figuralnych przedstawiających Alegorię Czterech Pór Roku; Jowisz, Junona, Herkules i Wenera. Rzeźby te od 1975 r. stoją w parku w Iławie.

Wnętrze pałacu było iście królewskie, w końcu gościł tam sam król z małżonką. Jedną z piękniejszych była sala chińska z podłogą wykonaną z czarno–białych włoskich marmurów, o ścianach wykładanych jedwabiem malowanym złotymi nićmi w chińskie wzory i kompozycje. Stały tu na antycznej chińskiej szafie dwie złote wazy, które car Aleksander I podarował marszałkowi wielkiemu Prus Aleksandrowi zu Dohna (synowi Fryderyka Aleksandra zu Dohna, który po ożenku z siostrą Finckensteinów kupił Kamieniec w roku 1782).

Nic dziwnego, że Kamieniec zaczęto nazywać wschodniopruskim Wersalem. Oprócz króla Prus Fryderyk Wilhelma I przebywali w nim także Fryderyk Wilhelm II Hohenzollern oraz ich następcy. W 1807 od 1 kwietnia do 6 czerwca miał tu swą kwaterę Napoleon Bonaparte; w tym czasie spędził tu czas ze swą metresą - Marią Walewską.

Cudowny wschodniopruski Wersal został zniszczony w styczniu 1945 przez Armię Czerwoną.

Po wojnie właścicielami pałacu byli: Zarząd Państwowych Gospodarstw Rolnych w Olsztynie, Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej w Suszu, Adam Obalewski, prezes zarządu firmy „Gero”, a także Jan Kulczyk.

Pozostała ruina

Po pałacu pozostała obecnie ruina. Na dziedziniec prowadzi jednak dobrze zachowana brama wjazdowa z umieszczoną tablicą informującą, że od 1 kwietnia do 6 czerwca 1807 roku przebywał tu Napoleon Bonaparte.

Oprócz pałacu zwróćcie uwagę na barokowe oficyny i stajnie, spichrze i kuźnie oraz park krajobrazowy.