Bazylika p.w. Św. Tomasza Apostoła (obiekt 98906)

Bazylika p.w. Św. Tomasza Apostoła znajdująca się w Nowym Mieście Lubawskim to jeden z trzech tego typu kościołów w województwie, obok Bartoszyc i Ornety. Gotycka bazylika to sanktuarium Matki Boskiej. Świątynia wchodzi w skład diecezji toruńskiej. Plan kościoła wzorowany na kościele Św. Jakuba w Toruniu. Najstarszą częścią kościoła jest dwuprzęsłowe prezbiterium, zbudowane około 1330 r., rozbudowane o trójboczne zamknięcie w wieku XV. Wznoszenie naw rozpoczęto w połowie XIV w. Dekorację malarską prezbiterium stanowią naścienne malowidła Apostołów, Ojców i Doktorów Kościoła, Ewangelistów, Matki Bożej oraz alegorii Sprawiedliwości. Na drewnianym sklepieniu prezbiterium ŚŚ. Tomasz, Wawrzyniec i Jan Chrzciciel, aniołowie z Arma Christi oraz sceny Zwiastowanie, Przemienienie Pańskie, Ostatnia Wieczerza, Pojmanie Jezusa, Biczowanie i Cierniem Koronowanie. W łuku tęczowym, efektowna kompozycja w kształcie łuku triumfalnego wykonana w latach 1712-13.

W nawie południowej w kaplicy przywieżowej znajdują się cenne zabytki: gotycka, niestety zdekompletowana, grupa rzeźbiarska Dźwiganie Krzyża, z zachowanym jedynie Chrystusem dźwigającym krzyż i Szymonem Cyrenejczykiem pomagającym mu oraz gotycka płyta nagrobna krzyżackiego wójta bratiańskiego Kunona von Liebensteina, zmarłego w październiku 1392 r. i pochowanego w nowomiejskiej bazylice. Bazylika p.w. Św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim słynie z największej ilości malowideł ściennych pierwszej połowy XVII w. Zabytek jest udostępniany do zwiedzania, jedynie w czasie odprawiania nabożeństw panuje zakaz.